DEVRELER

3- SERİ VE PARALEL BAĞLAMA

ANAHTAR KAVRAMLAR

• seri bağlama

• paralel bağlama

Seri Bağlı Devreler

Seri bağlı devreler bir devredeki ampullerin uc uca bağlanması ile kurulmuş olan devrelerdir.Devreye bağlı ampuller direnci temsil ederler.Bu tür devrelerde ampul sayısı arttıkça lambadaki parlaklık azalır.Elektrik akımının büyüklüğünü ölçmek için devrelerde ampermetre kullanılır.Ampermetre devreye her zaman seri bağlanır ve elektrik akımı birimi amperdir.Seri bağlı devrelerde her dirençten eşit büyüklükte akım geçer.Devredeki toplam gerilim her bir direncin uçları arasındaki gerilimlerin toplamını ifade ediyordur.

Ampullerin seri olarak bağlandığı devrede, pillerin

sağladığı akım her bir ampulün üzerinden geçerek pillere

geri döner.

Seri bağlı devrelerde devre elemanlarının hepsinin

üzerinden aynı akım geçmektedir.

Bir devrede ampuller

ya da dirençlerin uç uca

bağlanmasıyla elde edilen bağlama şekli, seri bağlama olarak

ifade edilir.

Seri bağlı devrelerde toplam (eş değer) direnç devredeki tüm

dirençlerin toplamına eşittir.

Paralel Bağlı Devreler

Paralel bağlı devrede ana koldan gelen akım önce kollara ayrılır,

sonra tekrar birleşip üretece geri döner. Bir devrede ampuller

ya da dirençlerin (+) ve (-) uçlarının ayrı noktada birleştirilmesiyle

elde edilen bağlama şekli paralel bağlama olarak ifade edilir.

Paralel bağlı devrelerde eş değer direnç devredeki en küçük

dirençten daha küçüktür

Paralel bağlı devrelerde gerilim değeri sabittir.

Yani paralel bağlı dirençlerin gerilimleri pilin

gerilimine eşittir. Devrenin her bir kolundan

geçen akım şiddeti, o koldaki dirençle ters

orantılıdır. Yani küçük direncin bulunduğu koldan

büyük akım, büyük direncin bulunduğu

koldan ise küçük akım geçer.

Paralel bağlı dirençlerin bulunduğu bir elektrik devresinde büyük direncin bağlı olduğu koldan düşük, küçük direncin bağlı olduğu koldan ise yüksek akım

geçer. Paralel bağlı kollardan geçen akımların

toplamı ana koldaki akımı verir.

Bir devre elemanının üzerinden geçen akımı seri bağladığımız ampermetre ile devre elemanlarının uçları arasındaki gerilimi ise

paralel bağladığımız voltmetre ile ölçeriz.

KISA DEVRE OLAYI

Paralel bağlı dirençlerde ana kol akımının büyük kısmının

küçük dirençten, küçük kısmının ise büyük dirençten geçtiğini

öğrenmiştik. Yukarıdaki devrede görüldüğü gibi bir iletken tel K

ampulünün iki ucu arasına bağlanırsa akım iletken tel üzerinden

geçer ve K ampulü söner. Bu olayın sebebi, elektrik akımının dirençli

yol olan ampulün içinden geçmek yerine direnci çok düşük

olan iletken telden geçmesidir. Elektriğin neredeyse tamamının

direnci düşük yoldan akması durumuna “kısa devre” denir.